HMS Victoria

HET WRAK VAN DE 'HMS VICTORIA' IN LIBANON 

Tekst : Danny Moens

Op 24 september 2008 zijn wij met 8 duikers naar Beirut vertrokken. Met een gemiddeld bagagegewicht van 80 kg was het inchecken in Brussel geen sinecure. Na een korte tussenlanding in Istanbul kwamen we ’s nachts aan in de hoofdstad van Libanon, Beirut.
Het begon al goed! Een deel van mijn bagage was er niet bij.  Alleen mijn sportzak met kledij en de helft van mijn duikuitrusting waren aangekomen. Zaza, onze plaatselijke gids, stond ons al op te wachten en bracht ons met een busje naar ons hotel. Onderweg zien we de gevolgen van jarenlange oorlogsvoering met Syrië en Israël. Zelfs in mei 2008 , tijdens de verkiezingen, werd er nog gevochten in de stad en op de luchthaven. Het gevolg, 122 doden. Overal zien we militairen aan de verschillende checkpoints. Kapot geschoten gebouwen, verbrande flatgebouwen, kogelgaten in de gevels, je ziet het daar allemaal. Spijtig want Beirut was vroeger het Nice, de meest westerse stad van het Midden Oosten. Mooie winkels, zoals op de Meir, worden hier afgewisseld met kleine, stoffige bazars. Na onze spullen in het hotel gedropt te hebben gingen we op zoek om nog iets te eten. Het was na middernacht maar geen probleem, pitazaken genoeg! We werden zeer vriendelijk ontvangen ondanks het late uur. Beirut is ’s nachts nog een zeer drukke, bruisende stad.
Na een goede nachtrust en een bar slecht ontbijt gaan we onze spullen halen bij ‘Lebanon Divers’ en beginnen we onze apparatuur op te bouwen onder een lekker warm zonnetje. Zaza leent mij zijn apparatuur, droogpak, OSB, ontspanner, vinnen etc. Ik zoek alles bij elkaar en na wat geknutsel geraak ik toch nog aan een volledige duikuitrusting waar ik veilig mee naar grotere diepte kan duiken. Het duikcentrum ligt in een hypermoderne jachthaven die zeer streng bewaakt wordt. Prachtige jachten, betaald met welk geld?Als de oorlog hier kan weg blijven kan dit een zeer mooi duikcentrum worden.
Na de middag doen we een testduik.
Meteo: zeer veel wind, zonnig.
Plaats: ‘Sharkpoint’, 45m- 60 min.
Zeer slecht zicht, niets te zien maar het belangrijkste van al , iedereen zijn duikconfiguratie is OK voor het diepere werk.
Als middagmaal eten we een lekkere pita!
’s Avonds na het verorberen van een lekkere ‘pita’ kruipen we moe maar voldaan vroeg in ons bed.
De volgende dag staat het wrak van de ‘Lesbian’ op het menu.
Eventjes vlug gaan trainen op 70m, 120 min. Een mooi wrak uit WO II. Na de duik tijdens de de-briefing bekijken we de resultaten van de filmploeg en de digitale foto’s die we genomen hebben. Prachtige resultaten! Hier en daar nog wat fijn tunen en we zijn klaar voor de ‘Victoria’. Na een lekkere pita stoppen we bij ‘Costa’s’ voor een heerlijke koffie.
Wegens te veel wind duiken we de volgende dag terug op de Lesbian.
Onze film en foto’s zijn nog beter dan de dag voordien. Voor de pita bedanken we Zaza hartelijk en we vragen iets anders. We krijgen falafel  in de plaats, wat het verschil is met pita weet niemand, maar toch lekker.
Waar trainen we voor?
Waarom zitten we hier in een land waar we zo veel pita moeten vreten?
22 Juni 1893  
Op deze dag zonk hier de HMS VICTORIA tijdens manoeuvres onder leiding van vice-admiraal George Tyron. Tyron was berucht voor zijn ijzeren discipline onder zijn manschappen. Het drama gebeurde tijdens een oefening van de British Mediterranean Fleet, één van de meest gevreesde vloten in die tijd. De 2 schepen, de HMS Victoria en de HMS Camperdown, moesten een bocht maken van 180° en zo elkaar benaderen. De koppige Tyron vond 1000 meter afstand tussen de Victoria en de Camperdown genoeg maar de andere officieren vonden 1500 meter veiliger. Communicatie gebeurde in die tijd nog dmv vlaggensignalen. Tyron liet de vlag van 1000 meter hijsen. 2  van zijn officieren vroegen beleefd of dit wel juist was maar Tyron antwoordde kort: ‘Ja.’ Niemand durfde de admiraal tegenspreken. De snelheid van de schepen werd opgedreven tot 16 km/u. Na de u-bocht van 180° kwamen de 2 schepen gevaarlijk dicht bij elkaar. Het bevel van Tyron:’ Go astern’. , kwam te laat. De Camperdown’s ram, te vergelijken met een bulkheadcarrier, raakte de Victoria langs stuurboord, 4 meter onder de waterlijn. De ram penetreerde zich 3 meter diep in de romp. Door het achteruitvaren liep de romp van het onfortuinlijke schip snel vol. Er was een gat in de romp van 9m². Binnen de 15 minuten zonk het dodelijk gewonde schip naar de bodem van de zee. 357 bemanningsleden werden gered. 358 mensen stierven ten gevolge van een fout bevel. Tyron zelf bleef op de brug van zijn schip. Het laatste wat men van hem hoorde was:

‘It’s all my fault’
     
 

29.09.2008, de grote dag

Om 5 u. staan we op. Het ontbijt nemen we op de weg naar Tripoli.
Breaking News op TV! Bomaanslag op een militair konvooi op weg naar Tripoli.
Onze buschauffeur zegt dat het niet ver is van de plaats waar we moeten inschepen. Het viel nog mee. We zagen de rokende bus op zeker 500 m van de haven waar wij de boot aan het laden waren. Bilan: 5 doden, 5 zwaar gewonden en 31 licht gekwetsten. Zaza relativeert: ‘Nu is iedereen even wat zenuwachtig, maar vanavond drinken wij terug een biertje. Je leert daar mee leven, zo gaat dat hier.’
De ‘HMS Victoria’ ligt slechts enkele mijlen uit de kust. De exacte positie is geheim om piraterij te voorkomen.
We maken ons klaar voor de duik. In onze rebreather zit een mengsel van 9% zuurstof, 73% helium, een 9/73 TX als diluent. Het andere flesje in onze rebreather is altijd gevuld met 100% zuurstof. Wanneer er iets mis zou gaan tijdens de duik met onze rebreather, moeten we overgaan op bailout. Zeg maar een noodscenario. In dat geval moet de getroffen duiker overschakelen naar open circuit, gewone duikflessen met een ontspanner, de reserveflessen die je tijdens de duik meesleurt. In je groep moet dus genoeg gasvoorraad aanwezig zijn om je uit die benarde situatie te redden. Zo heeft iedereen zijn eigen bodemmengsel bij nl: trimix, TX 10/70. De andere gassen die in verschillende flessen zitten in de groep zijn een triox 20/50, een 50/20 en een NX 80 als deco-mengsel. Elke duiker heeft buiten zijn rebreather nog 2x12 l flessen bij. Dus gewicht genoeg en dat met 30°C. en een redelijk woelige zee op een polyestere boot van 12m??? ‘Water kappen, mannen, over onze kop. Geef nog eens wat drinken. Trek me eens recht’. Teamwork en discipline, dat is de boodschap tijdens zo een expeditie! Alles moet gesmeerd lopen. Foutenmarge nul! Een fout maken betekent meestal ‘de dood’ tijdens een extreem diepe duik. De geplande diepte die we gaan doen: 110m tot max. 115m. Geen meter dieper!  Duiktijd/ runtime: tussen de 3 à 3.15u. Geen minuut langer! 1 minuut langer is 15 minuten extra deco.

Tijdens het dalen zien we dat de zichtbaarheid fantastisch is, > 30m. Iets beneden de 40m zie ik de achtersteven van het wrak opdoemen. De spanning stijgt. De adrenaline jaagt als een gek door je bloedvaten. Touch down! 78 meter is het hoogste punt van het wrak. Het wrak oogt mooi. Prachtig begroeid met gele sponzen. Veel vis rond en in het wrak. De Victoria steekt loodrecht in de modderige zeebodem. Door het zware kanon dat op het voorschip stond en de draaiende schroeven tijdens het zinken heeft de boeg van het schip zich diep in de zeebodem geboord. Het ‘debrisfield’ ligt op 146 meter, zo diep gaan we deze expeditie niet gaan. We dalen langs het dek tot 115 m. Het houten dek is weggerot, alleen het ijzeren geraamte blijft over. We passeren een groot kanon op het achterdek. Op de rand langs het dek staan verschillende mitrailleurs, versierd als een kerstboom met slingers van gele sponzen die op stukken visdraad groeien. Hier en daar kunnen we een eindje in het wrak gaan. Dagdagelijkse gebruiksvoorwerpen liggen overal verspreid. De tijd heeft hier stil gestaan! Onze tijd is echter om. Langs het roer gaan we naar de shotline. Na 30 minuten laten we het wrak los. 155 lange minuten staan ons te wachten tot aan de oppervlakte. Niemand ondervindt problemen tijdens het stijgen.? Na 185 minuten steken we het hoofd weer boven water. Fantastisch!

2 Dagen nadien gaan we terug naar de Victoria. Zelfde planning, alleen iets dieper, max. 125 m. Totale duiktijd/ runtime: 240 minuten. Op 125 meter nemen we even een kijkje in de vertrekken van het eerste dek. In Portsmouth heb ik al 3 keer de ‘Warrior bezocht, speciaal voor deze duik. De bouw van dit schip is een beetje te vergelijken met de indeling van de Victoria. We hebben ook op voorhand de originele plannen van het schip grondig bestudeerd.Zo hebben we een beetje een idee van waar we ons bevinden. Ik bemerk een schoen, enkele borden en wat glaswerk. Hier is het doodstil. Hier hebben mensen geleefd. De dood hangt om ons heen. Mijn gedachten gaan naar de soldaten die hier het leven lieten. Hier wil ik niet sterven, ik blijf geconcentreerd! Mijn rebreather werkt perfect. Ik ondervind geen enkele ademweerstand. De tijd vliegt voorbij. Ik hang langs stuurboord. Pim zit even diep als ik langs bakboord. We stijgen geleidelijk langs het dek.

Dit is een voordeel, omdat wij zo langer contact houden met het wrak. Er zijn verschillende voorwerpen op het dek die we niet kunnen herkennen. Is dat de bel? Wat ligt en hangt hier allemaal? Ooit werkten hier mensen onder het bevel van admiraal Tyron, ‘The man who walked on water.’ Niemand durfde zijn bevel te betwisten, met alle gevolgen van dien. Op het einde van de duik gaan we langs de kiel tussen de 2 schroeven naar boven, langs het roer naar de deur van de admiraal zijn cabine. 32 minuten zijn voorbij gevlogen. Om het mooie spektakel af te sluiten passeert nog een school tonijnen de revue. 
    

De tijd naar de oppervlakte gaat veel trager. Na 245 minuten schijnt de zon terug op ons hoofd. Naast onze boot ligt een Libanese legerboot, grondige controle. Het ander duikcentrum, dat ook op de Victoria mag duiken, heeft een klacht ingediend. ‘Piracy’! Kennen ze nu mijn naam nu ook al in Libanon? 

‘Victoria I’ll never forget, I’ll be back’.
De vraag is alleen:’ Hoe lang blijft deze tijdscapsule nog rechtop staan?’
Ooit, maar wanneer, zal dit wrak door het gewicht van zijn kanonnen en zijn schroeven uit elkaar vallen en instorten.
 
Specificaties
HMS VICTORIA (GB)
11200 tons
l: 100 m.
br : 21 m.
d : 8 ,2 m.
speed : max 32 km/u
zwaar bewapend
Mogelijk het enige scheepswrak ter wereld dat loodrecht op de bodem staat.
top van het wrak: 78 m.
bodem: 146 m.
ligging: Middellandse Zee, Libanon, voor de kust van Tripoli.
 

‘Victoria memorial’ in Portsmouth.
 

Duikteam
Expeditieleider: Paul lijnen
Co-leider: Johan Carlens
Camera: Pim De Rhoodes
Vic Verlinden
Danny Huygen
Eduardo Pavia (Italië)
Eric Wouters
Danny Moens
Veiligheidsduiker: Zaza (Libanon)